MENU
Wysadzenie ruin kościoła św. Stanisława

Dodał: mamik° - Data: 2005-07-21 22:56:16 - Odsłon: 2427
Rok 1963


Kościół p.w. św. Stanisława był kościołem przyklasztornym i należał do franciszkanów. Znajdował się w nadbrzeżnym pasie miasta średniowiecznego niedaleko przeprawy przez Odrę (ok. 200 m od zamku).

Pierwsza wzmianka o istnieniu kościoła wraz z klasztorem pochodzi z dokumentu księcia Konrada wystawionego w tym klasztorze l5. IV. l257 r. Świadczy to o tym, że budowę tego zespołu musiano rozpocząć kilka lat wcześniej, najprawdopodobniej zaraz po objęciu przez Konrada księstwa głogowskiego w l249 r. Kościół i klasztor były zapewne fundacją tego księcia a zakonnicy przybyli z wrocławskiego klasztoru św. Jakuba (sprowadzeni tam przez Henryka Pobożnego - ojca Konrada).

Jak wykazały badania archeologiczno - architektoniczne, kościół posiadał bardzo ciekawy (rzadki) asymetryczny układ, na który składało się prostokątne prezbiterium oraz korpus dwunawowy. Dzięki nim można odtworzyć pierwotny wygląd kościoła. I tak prezbiterium (wym. wew. l9,7 x 8,8 m) nakryte było dwuprzęsłowym sklepieniem żebrowym. Do północnej ściany przylegał klasztor mający z nim bezpośrednie połączenie. Początkowo w miejscu łuku tęczowego, czyli pomiędzy nawami a prezbiterium, znajdowała się ściana z otworem drzwiowym, oddzielająca część kościoła przeznaczoną dla zakonników od części dla wiernych.

Korpus nawowy składał się z dwóch różnej wielkości naw. Czteroprzęsłowa nawa główna to przedłużenie prezbiterium (wym. wew. 22,5 x ll,45 m). Nie posiadała sklepień a jedynie strop. Od południa na całej długości przylegała do niej oddzielona arkadami nawa boczna. Była ona węższa (4,6 m) i niższa, a we wschodniej jej części znajdowała się kaplica maryjna. Nawa boczna posiadała sklepienia krzyżowe. Całe założenie realizowane było w dwóch etapach wg z góry przyjętego planu. Najpierw wzniesiono prezbiterium wraz z przylegającym klasztorem a następnie obie nawy (nie później jednak niż w III ćwierci XIII w). Świadczy to o tym, że asymetryczny układ kościoła nie powstał przypadkowo przez późniejsze przebudowy lecz został osiągnięty w sposób celowy.

Z biegiem czasu powstały w kościele dobudówki jak kaplice czy wieża, którą umiejscowiono po południowej stronie kościoła, pomiędzy nawą główną a prezbiterium. U dołu była kwadratowa, a następnie przez sfazowanie przechodziła w ośmiobok. Kaplice powstały głównie wzdłuż północnej ściany nawy głównej i fundowane były przez bogate cechy i mieszczan.

Po północnej stronie kościoła znajdowała się gotycka kaplica. Podczas wojny 30 letniej wykorzystywana była jako wozownia, co doprowadziło ją do ruiny. W l680 r. hrabia Herberstein - namiestnik cesarski odbudował ją z przeznaczeniem na kaplicę cmentarną. Przebudowa nadała jej styl barokowy a cała kaplica ozdobiona została bogatymi sztukateriami i ornamentami. We wnętrzu na beczkowym sklepieniu znajdowały się plafony z malowidłami i napisami traktującymi o śmierci. W roku l929 przeniesiono do tej kaplicy trzy gotyckie rzeźby z dawnej bramy Odrzańskiej, tworząc w niej muzeum.

Kościół służył franciszkanom do sekularyzacji w l8l0 roku, kiedy to całe mienie klasztorne zostało przejęte przez państwo. Kościół przekazano władzom wojskowym, które uczyniły w nim w l826 r. zbrojownię (o czym świadczył napis na jego wschodniej ścianie). Wyposażenie kościoła przeniesiono do okolicznych świątyń i tak np. do dzisiaj w kościele św. Wawrzyńca w Brzostowie znajdują się dwa boczne ołtarze pochodzące z kościoła św. Stanisława.

Gospodarowanie budynkiem przez armię doprowadziło go do stopniowej ruiny. W latach 30 tych XX wieku kościół stał pusty i nie było w nim już śladu po malowidłach ściennych, a sklepienie chyliło się ku zagładzie. W takim stanie dotrwał do l945 r., kiedy to został podobnie jak całe miasto, bardzo zniszczony. Z dawnego pofranciszkańskiego kościoła pozostały tylko mury naw oraz częściowo prezbiterium. Wiosną l963 r. pozostałości kościoła św. Stanisława, który liczył sobie przeszło 700 lat zostały rozebrane, a cegłę przeznaczono na przemiał.

Rafael Rokaszewicz
Historia kościoła na stronie Towarzystwa Ziemi Głogowskiej

  • /foto/5784/5784087m.jpg
    1762 - 1768
  • /foto/3249/3249969m.jpg
    1866 - 1893
  • /foto/3212/3212510m.jpg
    1900 - 1910
  • /foto/330/330741m.jpg
    1905
  • /foto/339/339697m.jpg
    1905 - 1920
  • /foto/3668/3668936m.jpg
    1909
  • /foto/6050/6050577m.jpg
    1912
  • /foto/4664/4664837m.jpg
    1915
  • /foto/308/308320m.jpg
    1920 - 1926
  • /foto/281/281793m.jpg
    1920 - 1930
  • /foto/5634/5634314m.jpg
    1925 - 1935
  • /foto/309/309554m.jpg
    1926
  • /foto/198/198534m.jpg
    1930 - 1940
  • /foto/418/418550m.jpg
    1941
  • /foto/46/46211m.jpg
    1945 - 1960
  • /foto/15/15929m.jpg
    1950 - 1960
  • /foto/145/145123m.jpg
    1950 - 1963
  • /foto/10563/10563817m.jpg
    1957
  • /foto/46/46212m.jpg
    1963
  • /foto/46/46213m.jpg
    1963
  • /foto/9880/9880117m.jpg
    2022

www.sit.glogow.pl

Poprzednie: Kościół św. Stanisława (dawny) Strona Główna Następne: Stare Miasto