Zakład kuracji borowinowej
Zwany dawniej Łazienkami Marii – powstał według najnowocześniejszych standardów światowych w 1904 r. Dla kuracjuszy przygotowano 12 kabin do kąpieli całkowitych, 2 kabiny do kąpieli częściowych z białymi glazurowanymi wannami, niklowaną instalacją łazienkową, z ogrzewaniem i wentylacją. W budynku mieściła się również poczekalnia - miejsce do wypoczynku. Ponadto z urządzeń technicznych znajdowały się tu m.in. dwie kadzie z mieszalniami do przygotowywania kąpieli borowinowych oraz zbiornik do parowania kory. Przy Zakładzie wybudowano w owym czasie także kotłownie, pralnię parową i ogromny betonowy zbiornik na wodę mineralną (pojemność 300 m3). Borowinę dostarczano ze złóż położonych na Hali Izerskiej. Do dnia dzisiejszego kuracjusze korzystają z zabiegów borowinowych w tym obiekcie.
Przed wojną właścicielami była rodzina Schaffgotschów .
Po wojnie Zakład Borowinowy ul.Dojazdowa 3 wł PPU Świeradów-Czerniawa , obecnie Uzdrowisko Świeradów Polska Grupa Uzdrowisk.
Zakład kuracji borowinowej był niegdyś znany jako Łazienki Marii. W 1904 roku został wybudowany według najbardziej nowoczesnych założeń. I tak, turyści odwiedzający Łazienki Marii mieli możliwość korzystania z dwunastu kabin do całkowitych kąpieli, a także mogli zażywać w dwóch z kabin kąpieli częściowych, w których mieściły się białe glazurowane wanny, a także niklowane instalacje łazienkowe. W kabinie znajdywały się również ogrzewanie oraz wentylacja. W budynku zamieszczona również była poczekalnia, czyli miejsce do relaksu i odpoczynku. Innymi urządzeniami technicznymi były między innymi dwie kadzie z mieszalniami do sporządzenia kąpieli borowinowych. Znajdował się tu także zbiornik do parowania kory. Przy Łazienkach Marii mieściła się kotłownia, pralnia parowa, a także zbiornik, w którym mieściła się woda mineralna. Borowina była dostarczona ze złóż znajdujących się na Hali Izerskiej.
Przed wojną wydobyciem borowiny i jej transportem do uzdrowiska trudnili się mieszkańcy Gross-Izer. Osada posiadała własną kolej – 1 wagonik i 200 metrów torów prowadzących z torfowiska do Drogi Izerskiej, którą borowina była zwożona na teren zlokalizowany między potokiem Świeradówka a, dzisiejszą ul. Stokową (poniżej budynku Mimoza I)
Było tam zbudowanych kilka kamiennych silosów z których nadmiar wody z borowiny spływał do potoku. Nad potokiem był drewniany mostek i na nim torowisko od składowiska borowiny aż do Zakładu Borowinowego po którym wagonikiem tzw. „kolebą” przewożono borowinę. W późniejszym okresie zaprzestano składowania borowiny w silosach po drugiej stronie potoku i samochodami zwożono borowinę z Hali Izerskiej bezpośrednio na plac przyległy do ul. Dojazdowej - który obecnie jest używany jako parking samochodowy (W roku 1992 zaprzestano korzystać ze złóż borowiny położonych na terenie torfowiska przy Hali Izerskiej i zaczęto sprowadzać ją między inn. z terenu bagien k/Kołbrzegu) Na części placu składowany był też węgiel. Z jednej strony pryzmy borowiny , a obok hałdy węgla który zużywała tzw. centralna kotłownia. Poniżej kotłowni zlokalizowane są tzw. osadniki zużytej borowiny., które napełniano cyklicznie i do lat 60 wywożono na tereny nieużytków między Mroczkowicami, a Pobiedną i Wolimierzem.
Po takim wożeniu tego błota wywrotkami ulice były zabłocone i śliskie na całej trasie przejazdu.
Zdarzały się też wielokrotne niekontrolowane z powodu rzekomych awarii i „kontrolowane” zrzuty tej borowiny w stanie płynnym do rzeki „Kwisy” kanałem którego ujście znajduje się obok mostku dla pieszych między dawną ul.15-Grudnia – obecnie Ratowników Górskich , a ul. Krętą.
Po każdym takim zrzucie woda przybierała kolor ciemno-zielony , za kamieniami które stawały się oślizgłe tworzyły się śmierdzące zastoiny i zamierało wszelkie życie. Stan taki trwał do następnych dużych opadów , kiedy wezbrane wody oczyszczały rzekę.
Ryszard Nowak